امنیت، از جمله ی اولین و ضروری ترین نیازهای بشر محسوب می شود؛ و دغدغه او درطول تاريخ بوده است. اسلام امنیت را در زمره بزرگترین مواهب الهی قلمداد میکند؛ و رهایی از ناامنی را در ردیف رهایی از گرسنگی میداند. خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «فلیعبدوا رب هذا البیت، الذی اطعمهم من جوع و آمنهم من خوف» یعنی: «پس باید خداوند این خانه را بپرستند. همان خدایی که در گرسنگی غذایشان داد؛ و از بیم، امنیت شان بخشید.» (سوره ی قریش، آیات 3و4) بزرگان ما امنیت را نعمتی ناشناخته و همطراز سلامتی قلمداد کرده اند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «نعمتان مجهولتان: الصحه و الامان» یعنی: «دو نعمتند که قدرشان مجهول است: صحت و امنیت» (باقری،1363،ص:196)
امنيت سنگ زيربناى حيات فرد و جامعه است و لازمه توسعه، رفاه و ارتقاى مادى و معنوى انسان به حساب مى آيد. از بيان امیرالمومنین على علیه السلام در مورد ضرورت حكومت، اين معنا به خوبى استفاده مى شود. حضرت در پاسخ شبهه خوارج كه مى گفتند: «لا حُكْمَ اِلّا لله» فرمود: «لابدّ للناس من امير برّ او فاجر ... و يقاتِل به العدوّ و تأمنُ به السّبل و يؤخذ به للضعيف» (نهج البلاغه، خطبه 40) یعنی: به ناچار براى مردم اميرى لازم است؛ خواه نيكوكار يا بدكار، تا به وسيله او با دشمن جنگ شود؛ و راه ها امن گردد؛ و حقوق ضعفا از اقويا گرفته شود؛ و نيكوكاران در رفاه باشند؛ و از شرّ بدكاران آسايش داشته باشند.» در اين بيان نورانى، امام علیه السلام، فلسفه حكومت و ضرورت آن را بيان مى فرمايد و از اهداف و اصول آن برقرارى امنيت، دفاع و مقابله با دشمنان، حمايت از حقوق مظلومان و ستمديدگان و مقابله با ستمگران و متجاوزان و تأمين رفاه و آسايش و آرامش جامعه و جمع آورى بيت المال و مصرف صحيح آن را برمى شمرد. بيشک، بدون امنیت هیچ نیازی از نیازهای فردی و اجتماعی بشر به نحو مطلوب برآورده نخواهد شد.
استاد شهید مرتضی مطهری می گوید: «امنیت یکی از مقدسات بشر است.». (مطهری، پانزده گفتارص:19) و در جای دیگر امنیت را از نیازهای اولیه بشر دانسته و می گوید: «موجودات زنده برای رشد و تکامل به سه چیز احتیاج دارند: 1. تربیت 2.امنیت 3. آزادی. تربیت عبارت است از یک سلسله عوامل که موجودات زنده برای رشدشان به آن ها احتیاج دارند. ... دومین چیزی که موجود زنده به آن احتیاج دارد امنیت است. امنیت یعنی چه؟ یعنی موجود زنده چیزی را در اختیار دارد، حیات دارد، لوازم و وسایل حیات را هم دارد؛ باید امنیت داشته باشد تا آنچه را دارد از او نگیرند؛ یعنی از ناحیه یک دشمن و یک قوه خارجی، آنچه دارد از او سلب نشود. انسان را درنظر می‌گیریم. انسان، هم به تعلیم و تربیت احتیاج دارد و هم به امنیت؛ یعنی جان دارد جانش را از او نگیرند، ثروت دارد ثروتش را از او نگیرند، سلامت دارد سلامتش را از او نگیرند، آنچه را دارد از او نگیرند. سومین چیزی که هر موجود زنده‌ای به آن احتیاج دارد آزادی است. آزادی یعنی چه؟ یعنی جلوی راهش را نگیرند، پیش رویش مانع ایجاد نکنند. ( مطهری، آزادی معنوی،ص12)
هراس همواره بزرگترین نگرانی انسان ها در طول تاریخ بوده است؛ و بی هراسی که بیان واضح تر مفهوم امنیت است؛ دست نیافتنی ترین آرمان بشر به شمار می آید. هراس از گرسنگی، بی خان و مانی، بیماری، بلاهای طبیعی، جنگ و مانند آن و امید برای رسیدن به جهانی بی هراس که در آن انسان ها در صلح، آرامش و رفاه زندگی کنند؛ دل مشغولی همیشگی آدمی بوده و هست. از آن جا که همگان هراس و بی هراسی را به روشنی می فهمند؛ امنیت نیز مفهومی است که انسان ها به خوبی آن را درک می کنند. اما با وجود اهمیت، ضرورت و درک فطری بشر از امنیت، امنیت در زمره مفاهیمی است که در تعریف آن مناقشه بسیار است. بر خلاف معنای لغوی امنیت، در گستره معنای اصطلاحی آن اجماعی وجود ندارد. (افتخاری، 1392،ص.57). این درحالی است که درک "صحیح" و "مشترک" از مفهوم امنیت، خود بخشی از مساله امنیت است. بدین جهت بعد "شناختی" از مهم‌ترین ابعاد مدیریت امنیت و ناظر بر تولید و اشاعه ادبیات مشترک امنیتی است. زیرا درک مشترک از مفهوم امنیت و عناصر تشکیل‌دهنده‌ی آن لازمه دست‌یابی به امنیت پایدار است.
خاستگاه تمامی مکاتب امنیتی مطرح در دنیای امروز کشورهای غربی هستند. از زمانی که رآلیست ها در بستر مطالعات استراتژیک، امنیت را در چارچوب علوم نظامی بررسی و آن را با تهدید خارجی تعریف کردند؛ و آنارشی بین المللی را اجتناب ناپذیر و چاره را در خود اتکایی نظامی دانستند؛ و پس از آن لیبرال ها در چارچوب مطالعات روابط بین الملل، ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را بر امنیت افزودند؛ و صلح جهانی را بین لیبرال دمکراسی ها میسر و لازمه امنیت را علاوه بر رفع تهدید، مستلزم آسایش و رضایت مندی قلمداد کردند؛ و سپس مکتب کپنهاک، در حوزه مستقل تری مطالعات امنیتی را دنبال کرد؛ و تهدید را امری بینا ذهنی برشمرد؛ و با تاکید بر بعد اجتماعی و سطح منطقه ای امنیت، رویکرد امنیتی سازی را مطرح کرد؛ در واقع، آنها همگی داستان تطور مساله امنیت در غرب را روایت نمودند. داستانی که بر تاریخ نیمکره ی شمالی، از جنگ های سی ساله، تا معاهده ی وستفالیا، و آنگاه جنگ های جهانی اول و دوم و سپس دوران جنگ سرد و تا به امروز، منطبق و با روند مسائل امنیتی در سایر کشورها به کلی بیگانه بود. تلاش آنها برای پوشاندن این لباس بر تن کشورهای جنوب، آن قدر بی مناسبت بود؛ که خودشان پی برده و با بر شمردن تفاوت های کشورهای جهان سوم با غرب، مکتب امنیتی جهان سوم را مطرح نمودند. در واقع، مکتب امنیتی جهان سوم، پاسخی به ضرورت بومی گرایی در حوزه مطالعات امنیتی است؛ ولی جنبه تراژدی آن این است که باز هم از سوی غربی ها عرضه می شود؛ و در نتیجه غیر بومی است؛ و تجویزی واحد برای کشورهای کاملا متفاوتی است؛ که وجه مشترک شان توسعه نیافتگی است.